Funny Games | Τόσο άγχος για χάρη της ευγένειας.

 

Μου άρεσε περισσότερο το Original poster απο το 2007 version.

Άλλη μια φορά, σαν χαλασμένο ρολόι, πρέπει να επισημάνω το εξής:

"Αυτή η ταινία δεν είναι για όλους".

Όχι ότι περιέχει τρομερή αιματοχυσία, το κάθε άλλο, οι πιο αιματοβαμμένες σκηνές συμβαίνουν εκτός πλάνου, αλλά το concept της ταινίας, που είναι τρομερά καταθλιπτικό, καθώς και ο αργός ρυθμός με τον οποίο εξελίσσονται τα γεγονότα, κάνει την ταινία ένα μαρτύριο όχι μόνο για τους χαρακτήρες αλλά και για τον θεατή.
Θα εξηγήσω παρακάτω τι εννοώ.
Αν και οι ταινίες είναι ίδιες shot-for-shot, τo Review θα είναι για την έκδοση του 2007 της ταινίας.

Ο σκηνοθέτης Haneke, ήθελε να κάνει ένα δοκίμιο για τη βία στον κινηματογράφο και την αφομοίωση της από τον θεατή. Και κατά τη γνώμη μου αυτό που δημιούργησε είναι μια από τις πιο θλιβερές ιστορίες που έχω δει ποτέ σε ταινία.
Ανικανότητα και οργή.
Αυτό νιώθεις σε αυτή τη σχεδόν δύσπεπτη ταινία.

Η ταινία είναι ένα ανατριχιαστικό παράδειγμα της ανθρώπινης φύσης ή μάλλον της σκοτεινής πλευράς της και δείχνει πόσο εύκολα εκμεταλλεύσιμη μπορεί να είναι η ευγένεια και η καλοσύνη κάποιου. Καθώς επίσης και της σημασίας των προσωπικών ορίων, τα οποία καταπατούνται πολύ νωρίς στην ταινία, όντας ο καταλύτης για τα γεγονότα που ακολουθούν.

Εμείς, ως θεατές, μας αρέσει η συναρπαστική βία όπου υπάρχουν διακυβεύματα, που παρουσιάζονται με τρόπο θρίλερ, αλλά η ταινία αρνείται να μας το δώσει.
Οι δολοφόνοι δείχνουν στο κοινό τη βία που απολαμβάνουν, αλλά από μια εντελώς διαφορετική οπτική γωνία.

Μπορεί να ήταν αυτό που πιστεύαμε στην αρχή καθώς μας παρουσιάζονταν cliché, όπως ο σκύλος να πεθαίνει πρώτος ή η ιδέα ότι η οικογένεια έχει ακόμη την ευκαιρία να δραπετεύσει, αλλά τελικά, οι κακοί είχαν τον απόλυτο έλεγχο.
Δεν υπήρχε ελπίδα και συγκινήσεις εξ αρχής.
Δεν νιώσαμε την ικανοποίηση του να υπάρχει ένα νόημα σε όλα όπως γίνεται συνήθως.
Η ταινία απλώς μας σερβίρει τη βία.

Νομίζω ότι, αυτός είναι ο Haneke που μας δείχνει πόσο μη ρεαλιστική και ασεβής είναι η απεικόνιση της βίας στο Χόλιγουντ.
Αν οι τυπικοί θεατές του κινηματογράφου εκτίθενται στο τι είναι πραγματική βία, δεν θα ήταν κάτι που έπρεπε να το απολαύσουν.

Το point που έθεσα πιο πάνω ότι η ταινία είναι μαρτύρια για τους χαρακτήρες αλλά και για τον θεατή;
Ναι, η ταινία παίζει πραγματικά με τα θύματά της και αυτά περιλαμβάνουν και τον θεατή.

Σε κάποιο σημείο στο αποκορύφωμα της ταινίας, μας δίνεται μια δόση ελπίδας αλλά το αδιανόητο συμβαίνει και η απελπισία επανέρχεται και νιώθεις σαν ο Haneke να σε χλευάζει λέγοντας σου:

"Ούπς, έχεις επενδύσει συναισθηματικά σε χαρακτήρες; Στην ταινία; Η πλοκή της είναι ανύπαρκτη και ψεύτικη, ηλίθιε θεατή!"

Βασικά μας δείχνει τι θα συνέβαινε στην πραγματικότητά, όπως το παιδί που δεν μπορούσε να σκαρφαλώσει τον φράχτη και αποφάσισε να κολυμπήσει για να δραπετεύσει, όμως οι πατημασίες του ήταν ορατές και έτσι τον βρήκαν, ή όταν άρπαξε το όπλο και σαν παιδί δεν ήξερε να ελέγξει αν είναι γεμάτο πριν προσπαθήσει να το χρησιμοποιήσει.

Στη μέση περίπου της ταινίας ο Paul ζητάει απο την Ann να γδυθεί, σε οποιαδήποτε ταινία τρόμου αυτή είναι μια στιγμή για γρήγορη και εύκολη αντικειμενοποίηση της γυναίκας στο όνομα της ψυχαγωγίας. Τουλάχιστον αυτό θα γινόταν σε οποιαδήποτε άλλη ταινια, γιατί εδώ ο Paul και ο Peter έχουν βάλει εναν σάκο στο κεφάλι του παιδιού και τον βασανίζουν ώστε να αναγκάσουν την Ann να βγάλει τη μπλούζα της, λέγοντας της λίγα δεύτερα αργότερα να ξαναντυθεί. Τρομακτικό και πάλι, αλλά αυτή είναι μια σκηνή που σε μια λιγότερο ευαισθητοποιημένη ταινία θα χρησίμευε ως δικαιολογία για να δείξει την ηθοποιό topless, αλλά εδώ δεν δείχνει τίποτα, για την ακρίβεια η κάμερα δεν μετακινείται κάτω απο τους ώμους, αφήνοντας την σκηνή κενή, με την Ann να κλαίει, δείχνοντας μόνο τον φρικτό παραλογισμό του τί συμβαίνει, αναγκάζοντας τον θεατή να αναλογιστή τη σκηνή χωρίς να του αποσπαστεί η προσοχή απο κάτι άλλο, aka την topless γυναίκα.

Ο Haneke ανατρέπει συνεχώς προσδοκίες και τροπάρια τρόμου δημιουργώντας, άθελά του, μια από τις καλύτερες ταινίες τρόμου που εχω δει. Και αυτο το αγαπώ.

Ο ίδιος έχει δηλώσει οτι

"Ολόκληρη η ταινία δεν προοριζόταν να είναι ταινία τρόμου. Ήθελα να στείλω ένα μήνυμα για τη βία στα μέσα ενημέρωσης κάνοντας μια απίστευτα βίαιη, αλλά κατά τα άλλα άσκοπη ταινία."

Η ταινία σπάει αρκετές φορές τον 4ο τοίχο.
Ο Peter και ο Paul, the bad guys, κοιτάζουν συνεχώς την κάμερα και γελούν.

Ο Peter σε αρκετά σημεία ρωτάει τι ώρα είναι, διακωμωδώντας τους θεατές που αναρωτιούνται πόση ώρα θα διαρκέσει η ταινία.
Ή όταν ο Paul βάζει ένα στοίχημα με την οικογένεια και στη συνέχεια γυρίζει προς την κάμερα και ρωτά το κοινό τι πιστεύουν, κοροϊδεύοντας το στοίχημα που κάθε ταινία τρόμου βάζει με τους θεατές της στο πρώτο μισό της, αν οι πρωταγωνιστές θα ζήσουν για να πουν την ιστορία τους, παρά το γεγονός ότι όλα είναι στα χέρια του δημιουργού.

Ο Paul το κάνει ξανά αργότερα στην ταινία, αλλά δεν θέλω να spoil-άρω κάτι και να χαλάσω τη διασκέδαση, κάτι το οποίο ειναι φουλ ειρωνικό με το όλο concept της ταινίας.

Do you think it's enough?
I mean you want a real ending right?
With plausible plot development.
Don't you?

Κάποια στιγμή η Ann ρωτάει τον Peter, "Γιατί δεν μας σκοτώνεις;", εκείνος απαντά
"Δεν πρέπει να ξεχνάμε τη σημασία της ψυχαγωγίας!".

Ακόμη και όταν κάποια στιγμή οι δολοφόνοι εγκαταλείπουν το ζευγάρι, ο Haneke έχει κάνει τις ελπίδες τους να ξεφύγουν όσο το δυνατόν πιο βαρετές γίνεται, επισημαίνοντας ότι οι δολοφόνοι ήταν οι διασκεδαστές και οι πρωταγωνιστές που υποφέρουν, η διασκέδασή μας.

Η ταινία Funny Games αποκαλύπτει ότι οι φανταστικές ιστορίες είναι στην υπηρεσία του καταναλωτή, δείχνοντας το αποτέλεσμα της παραμέλησης αυτής της υπηρεσίας.

Όταν ο George ρωτάει τον Paul γιατί τα κάνουν όλα αυτά, εκείνος απαντάει "Γιατί ΌΧΙ;".

Και είναι πραγματικά τόσο απλό.

ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ;

Λειτουργούν ως μεταφορές για δημιουργούς που επιδεικνύουν φρικτές πράξεις βασανιστηρίων και βίας για την ευχαρίστηση του κοινού και αυτή είναι μια θεμιτή απάντηση που μπορεί να λάβεις από έναν καλλιτέχνη όταν ερωτηθεί γιατί η τέχνη του δεν έχει περιορισμούς.
Γιατί όχι?
Η τέχνη δεν έχει πραγματικά λόγο ύπαρξης.
Απλά υπάρχει.

Τη δεύτερη φορά που τους ρωτούν "γιατί", βγάζουν ασυνάρτητες ιστορίες που έρχονται σε αντίθεση με τον εαυτό τους γιατί, πραγματικά,
"Ποιος νοιάζεται;".
Δεν είναι χαρακτήρες, είναι αρχέτυπα.
Οι ιστορίες και τα ονόματά τους δεν έχουν σημασία.
Μόνο οι πράξεις και ο ρόλος τους στην ταινία.
Δεν βλέπεις μια τέτοια ταινία για την πλοκή, είναι thriller, It's All About The THRILLS ΒΑΒΥ!
Ο Haneke καταφέρνει να επισημάνει την κληρονομικά χειραγώγηση της μυθοπλασίας στη μέση της χειριστικής, torture porn, ταινίας τρόμου του.

Δε θα μιλήσω για τα σκηνικά.
Ένα αρκετά αξιοπρεπές εξοχικό δίπλα σε λίμνη και μια μεγάλη αυλή.
Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας διαδραματίζεται ούτως ή άλλως μέσα στο σπίτι. Και όπως έχω εκφράσει αγαπώ τις one room movies.

Η ταινία δεν έχει soundtrack.
Όλες οι σκηνές παίζονται σε σιωπή παρασκηνίου με μόνο τους διαλόγους και την ατμόσφαιρα να είναι ο ήχος που τη συνοδεύει.
Δύο σκηνές μόνο έχουν μουσική/soundtrack.
Η εισαγωγή της ταινίας που η οικογένεια παίζει με CD's και βάζουν μουσική ο ένας στον άλλον μαντεύοντας τον καλλιτέχνη και τότε πέφτουν οι τίτλοι αρχής με το Bonehead των Naked City να είναι στο full volume.

Η επιλογή της μουσικής στην εισαγωγή είναι μια υπερβολή του κοινού που συνήθως προσελκύουν οι torture porn ταινίες, όπως και ο John Zorn και κατ' επέκταση οι Naked City είναι μια avant-garde μπάντα που παίζουν από jazz μέχρι grind core δημιουργώντας μια "παρωδία", και το λέω αυτό με όλη μου την αγάπη, του death metal.
Έτσι και αυτή η ταινία είναι μια παρωδία υπέρ-βίαιων Αμερικάνικων ταινιών, σωστά;
Οπότε υποθέτω ότι όλα ταιριάζουν.

Η δεύτερη σκηνή που έχει μουσική, είναι μουσική που ο Paul διαλέγει και "τυγχάνει" να είναι Naked City ξανά, μόνο που το τραγούδι αυτή τη φορά είναι το Hellraiser.
Ταιριαστό μιας και οδεύουμε προς μια πολύ κομβική και κρίσιμη σκηνή.
Αυτό το ψευδό-σπάσιμο του 4ου τοίχου, είναι ένδειξη ότι οι ανταγωνιστές έχουν τον έλεγχο της ίδιας της ταινίας, αντικατοπτρίζοντας το πώς έχουμε κι εμείς τον έλεγχο της ταινίας.
Στο κάτω κάτω όλα γίνονται για την δική μας διασκέδαση.

Κινηματογραφικά όλο το focus είναι στους χαρακτήρες, γιατί μόνο αυτοί μας ενδιαφέρουν άλλωστε. Μερικά έξυπνα shots που έχουν υποκειμενικά μηνύματα είναι κερασάκι στη τούρτα.
Όπως σε μια σκηνή, ενώ ο Paul φωνάζει στον Peter για κάτι που έκανε (και μετά τον ρωτάει ξανά τι ώρα είναι), η κάμερα έχει μείνει καρφωμένη στην τηλεόραση η οποία βαμμένη στο αίμα, παίζει Nascar.
Ένα, κατά τη γνώμη μου, από τα πιο βίαια και ανούσια "sport" / προγράμματα που δημιουργήθηκαν ποτέ. But to each their own.

Αφού ο Paul και ο Peter φεύγουν, μένουμε με τους χαρακτήρες στο πάτωμα, την Ann να κλείνει την τηλεόραση, να ελευθερώνονται από τα δεσμά τους και να κλαίνε.
Η σκηνή αυτή διαρκεί 11 λεπτά.

Η σκηνή έχει καλλιτεχνικό σκοπό. Η μεγάλη διάρκεια αυτής της λήψης σε συνδυασμό με το πόσο λίγα συμβαίνουν δεν κάνουν τίποτα περισσότερο από το να αναγκάζουν τον θεατή να αναστοχαστεί.

"Όταν δεν υπάρχει τίποτα να κοιτάξω, κοιτάζω μέσα μου".

Καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για να γίνει αυτό το πλάνο σαν να κάθεσαι στο δωμάτιο μαζί τους. Η μονή οπτική γωνία, η έλλειψη cuts & editing και η γωνία της λήψης, σχεδόν το κάνουν να φαίνεται τυχαίο, αλλά συνειδητοποιείς ότι σαν θεατές είμαστε ηδονοβλεψίες, που παρακολουθούμε μια οικογένεια να θρηνεί.

Αυτό το πλάνο είναι μια παρουσίαση του ανθρώπινου πόνου, αφαιρώντας όλους τους χειρισμούς που κάνουν οι κινηματογραφιστές για να μετατρέψουν τον πόνο σε ψυχαγωγία, μας μένει μόνο ο πόνος. Έπειτα ακολουθεί η σκηνή όπου ανέφερα πιο πάνω, όπου Haneke κάνει το επόμενο κομμάτι της ταινίας όσο πιο βαρετό γίνεται μέχρι να επιστρέψουν οι κακοί.

Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι εντυπωσιακές, ειδικά από τον μικρό Devon Gearhart.
Πρώτη φορά βλέπω ένα παιδί ηθοποιό σε ταινία τρόμου να παίζει τόσο καλά και τόσο πειστικά.

Οι Michael Pitt ως Paul και Brady Corbet ως Peter είναι ότι καλύτερο, ήταν άλλωστε το highlight της ταινίας και η ταινία το απέδειξε αυτό.
Μου άρεσαν περισσότερο από τους ηθοποιούς του original. Ήταν πιο ενεργητικοί με την υποκριτική τους αλλά και με την παράδοση των διαλόγων.

Οι Naomi Watts ως Ann και Tim Roth ως George, παρόλο που ήταν φανταστική και τους λατρεύω σαν ηθοποιούς, προτίμησα το ζευγάρι του πρωτότυπου. Ίσως επειδή στο πρωτότυπο ήταν ζευγάρι και στην πραγματική ζωή και είχαν καλύτερη χημεία μεταξύ τους; Δε ξέρω, αλλά ως ηθοποιοί και αφού βασίζω την κριτική στην έκδοση του 2007 ήταν εξαιρετικοί.

Κλείνοντας θέλω να πω ότι η ταινία δεν καταδικάζει την απεικόνισης βίαιων πράξεων στην οθόνη, αντιθέτως, είναι ένας διάλογος με τον θεατή για το πώς ο θεατής αντιλαμβάνεται και αντιδρά στη βία.
Νομίζω ότι το τέλος είναι πιθανότατα ένας τρόπος του Haneke να πει στο κοινό

"Θα συνεχίσεις να παρακολουθείς βίαιες ταινίες, έτσι δεν είναι;"

προσπαθώντας να σε ενοχλήσει και να σε βάλει σε σκέψη μέχρι και την τελευταία στιγμή.

Paul: Is the fiction real?
Peter: Why?
Paul: You can see it in the movie right?
Peter: Of course.
Paul: Well then this is as real as reality because you can see it too. Right?
Peter: Bullshit.
Paul: Why?

Και έρχομαι τώρα και θέτω το εξής ερώτημα.
Είναι οι ανταγωνιστές του Funny Game, cartoon καρικατούρες που υπάρχουν στον πραγματικό κόσμο;

Και οι δύο φορούν λευκά γάντια, ενοχλούν την οικογένεια με ανούσιες γελοιότητες και χρησιμοποιούν σκληρή βία για να προκαλέσουν χάος. Οι χαρακτήρες χειραγωγούν την πραγματικότητά και μιλούν στον θεατή όπως σε cartoon του τύπου Looney Tunes.
Πολλές φορές μέσα στην ταινία αλλάζουν το πως αποκαλούν ο ένας τον άλλον γιατί όπως προαναφέραμε τα ονόματά τους δεν έχουν σημασία, αλλά σε κάποια στιγμή αποκαλούν ο ένας τον άλλον Tom και Jerry.

Just food for thought.

Αν το Funny Games ήταν τραγούδι θα ήταν το

Bonehead | Naked City

Γιατί ΦΥΣΙΚΑ και θα ήταν το intro song.