(Φιλο)Σοφίες του Trek | #3

TNG: Symbiosis

-Αυτό που μου αρέσει με το Star Trek είναι ότι κοιτάει τον κόσμο με ελπίδα. Δεν απεικονίζει το μέλλον ως δυστοπικό, όπως πολλά άλλα franchises επιστημονικής φαντασίας: δεν γίνεται πόλεμος για κάποια πρώτη ύλη, ούτε είμαστε αυστηρά χωρισμένοι σε κοινωνικές ή οικονομικές κάστες, με τους δυνατούς να εκμεταλλεύονται τους αδύναμους για διασκέδαση. Το Star Trek εμπιστεύεται αρκετά την ανθρώπινη νοημοσύνη ώστε να θεωρεί πως μέχρι τότε θα έχουν λυθεί τέτοια θέματα, και η απεικόνιση είναι πολύ πιο κοντά στην ουτοπία∙ και πάλι όμως παρουσιάζονται προβλήματα. Αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα μαθήματα που σου δίνει: όσο κοντά στην τελειότητα και να είσαι, η ζωή πάντα θα σου βάζει εμπόδια. Μέσα από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι χαρακτήρες της σειράς λοιπόν, εμείς ερχόμαστε σε επαφή με ιδέες που επιχειρούν να μας δείξουν τι πρέπει να γίνει για να καλυτερεύσει ο κόσμος. Αυτή είναι μία από αυτές.-

Star Trek: The Next Generation

Επεισόδιο: Symbiosis

Περίληψη: Μετά από ένα διαστημικό ατύχημα, εκπρόσωποι από 2 φυλές, τους Brekkians και τους Ornarans, καταλήγουν στο Enterprise, σε μια διένεξη για ένα φορτίο με felicium, ένα φάρμακο το οποίο οι πρώτοι προμηθεύουν και οι δεύτεροι καταναλώνουν, ώστε να μένουν ασφαλής από έναν λοιμό που υπάρχει εδώ και χρόνια στον πλανήτη τους. Σύντομα αποκαλύπτεται πως η εν λόγω αρρώστια έχει στην πραγματικότητα εξαφανιστεί, και τα συμπτώματα που βιώνουν οι Ornarans είναι είναι από το σύνδρομο στέρησης, καθώς το felicium λειτουργεί σαν ναρκωτικό με εθιστική φύση. Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, όταν ο καπετάνιος Picard συνειδητοποιεί ότι οι Brekkians γνωρίζουν πως ο λοιμός έχει εξαλειφθεί, αλλά συνεχίζουν να πουλάνε το felicium στους εθισμένους Ornarans ώστε να έχουν κέρδος.

Ενώ τα δυστοπικά Sci-Fi ή τέλος πάντων αυτά σε έναν αρκετά ελαττωματικότερο κόσμο ασχολούνται ή αναφέρονται αρκετά συχνά στα ναρκωτικά (βλ. Altered Carbon, Dune, Star Wa- οκ δηλαδή ξανά Dune), η ουτοπία του Star Trek φαίνεται να έχει αποκλείσει τέτοιες θεματικές, τουλάχιστον στο κύριο αφήγημα της. Όπως γίνεται προφανές όμως, κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία ευκαιρία να εξεταστεί ένα τέτοιο φαινόμενο.

Το πρώτο που θέλω να σχολιάσω είναι ο τίτλος. "Συμβίωση". Δεν ξέρω αν είναι ατυχής υπερβολή ή 100% ακριβής ειρωνεία, αλλά είναι επιτυχημένος. Η σχέση μεταξύ χρηστών και εμπόρων είναι όντως σχέση συμβίωσης, με τα δύο "ανόμοια" είδη να σχηματίζουν μία σχέση που ωφελεί αμφότερα (έστω και επιφανειακά), με μία σημαντική ειδοποιό διαφορά: οι έμποροι δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς τους χρήστες, ενώ το αντίθετο μπορεί να πραγματοποιηθεί. Η σχέση αυτή θυμίζει πλέον περισσότερο παράσιτο και ξενιστή, η οποία μπορεί να μην αντικατοπτρίζει πλήρως την πραγματική εικόνα, καθώς οι μεγαλέμποροι ναρκωτικών δεν έχουν το εμπόριο ως μοναδική ασχολία, αλλά απ' ότι φαίνεται χρησιμοποιούν τις αδυναμίες των τοξικομανών ώστε να συσσωρεύσουν περισσότερο πλούτο.

Κατά τη γνώμη μου, η θεματική της εκμετάλλευσης είναι το κυριότερο στοιχείο του επεισοδίου. Σωστά και όλα αυτά που είπαμε για τη συμβίωση, αλλά το σημαντικότερο πράγμα είναι ένα∙ οι Brekkians έχουν επίγνωση της πράξης τους, και ηθελημένα εκμεταλλεύονται τους Ornarans για οικονομικούς σκοπούς, αδιαφορώντας για το τι είναι ηθικό και σωστό. Αυτό το γεγονός από μόνο του δίνει τεράστια βαρύτητα στην επιλογή τους, καθώς υπογραμμίζει ότι ενώ η εκμετάλλευση είναι εσκεμμένη, η Ομοσπονδία δεν μπορεί να επέμβει και να σταματήσει τον κύκλο, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζεται στην επιφάνεια όλη η ανεντιμότητα που έρχεται μέσα από την οικονομική ανασφάλεια, και το πώς είναι ευκολότερο να κερδίσεις εις βάρος κάποιου, αντί να προσπαθήσεις ώστε να βρεις λύση.

Η Ομοσπονδία σε αυτήν την περίπτωση, σαν "εξωτερικός" παρατηρητής, παίζει το ρόλο του κράτους, και όπως βλέπουμε, το κράτος δεν επεμβαίνει. Και ενώ η γιατρός Crusher επιμένει ότι οι Ornarans πρέπει κάπως να βοηθηθούν, τo Prime Directive απαγορεύει την ανάμειξη σε υποθέσεις άλλων λαών. Θεωρητικά η Ομοσπονδία δεν κάνει τίποτα λάθος. "Θεωρητικά", γιατί όταν σε μια τέτοια κατάσταση δεν παίρνεις θέση, είναι σαν να παίρνεις τη θέση αυτού που έχει το πάνω χέρι.

Δυστυχώς, στο θέμα των ναρκωτικών (όπως και σε πολλά άλλα) τα κράτη, στην προσπάθεια τους να μείνουν ουδέτερα απέναντι και στα 2 εγκλήματα, -και του εμπορίου και της χρήσης- τείνουν να ευνοούν τους εμπόρους. Οι ναρκομανείς αποτελούν άτομα κοινωνικά εξοστρακισμένα, δεν θέλω καν να συζητήσω το πόσο ανεπαρκείς είναι, ειδικά στη χώρα μας, οι μονάδες απεξάρτησης, οι μικροέμποροι συλλαμβάνονται, φυλακίζονται, και απελευθερώνονται σε έναν αέναο κύκλο ("μπαινοβγαίνουν", όπως συνηθίζεται να λέγεται στον αστυνομικό κώδικα επικοινωνίας), και κανένας δεν μπορεί να βρει τη βοήθεια που χρειάζεται πουθενά. Όλα αυτά, ενώ όσοι μετακινούν σκληρά ναρκωτικά με το κιλό και με τον τόνο, αντί με το γραμμάριο, βρίσκονται στο απυρόβλητο από τις αρχές, συνήθως λόγω των υπέρογκων περιουσιών που έχουν χτίσει.

Μήπως πρέπει να αρχίσουμε να παίρνουμε παράδειγμα από την Beverly Crusher, και να αρχίσουμε να νοιαζόμαστε παραπάνω για αυτούς που πραγματικά υποφέρουν από το πρόβλημα των ναρκωτικών;