(Φιλο)Σοφίες Του Trek | #2

TNG: Justice

-Αυτό που μου αρέσει με το Star Trek είναι ότι κοιτάει τον κόσμο με ελπίδα. Δεν απεικονίζει το μέλλον ως δυστοπικό, όπως πολλά άλλα franchises επιστημονικής φαντασίας: δεν γίνεται πόλεμος για κάποια πρώτη ύλη, ούτε είμαστε αυστηρά χωρισμένοι σε κοινωνικές ή οικονομικές κάστες, με τους δυνατούς να εκμεταλλεύονται τους αδύναμους για διασκέδαση. Το Star Trek εμπιστεύεται αρκετά την ανθρώπινη νοημοσύνη ώστε να θεωρεί πως μέχρι τότε θα έχουν λυθεί τέτοια θέματα, και η απεικόνιση είναι πολύ πιο κοντά στην ουτοπία∙ και πάλι όμως παρουσιάζονται προβλήματα. Αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα μαθήματα που σου δίνει: όσο κοντά στην τελειότητα και να είσαι, η ζωή πάντα θα σου βάζει εμπόδια. Μέσα από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι χαρακτήρες της σειράς λοιπόν, εμείς ερχόμαστε σε επαφή με ιδέες που επιχειρούν να μας δείξουν τι πρέπει να γίνει για να καλυτερεύσει ο κόσμος. Αυτή είναι μία από αυτές.-

Star Trek: The Next Generation

Επεισόδιο: Justice

Περίληψη:

Το Enterprise ανακαλύπτει έναν πλανήτη ο οποίος φαντάζει παραδεισένιος, και αποτελεί καλή ευκαιρία για μια άδεια ξεκούρασης. Η ομάδα εδάφους παίρνει μαζί της τον νεαρό Wesley, ώστε να κρίνει είναι κατάλληλο μέρος για τα παιδιά του πλοίου, ενώ παράλληλα οι αισθητήρες του πλοίου εντοπίζουν ένα περίεργο αντικείμενο σε τροχιά. Ο πλανήτης πράγματι δεν απέχει πολύ από την Εδέμ, όντας καταπράσινος με δέντρα σιντριβάνια και ποτάμια, με κόσμο ελάχιστα ντυμένο, που συνέχεια τρέχει, παίζει, χορεύει, και κάνει έρωτα με το παραμικρό. Όταν το πλήρωμα του Enterprise ρωτάει τους ιθαγενείς Edo πώς γίνεται να μην έχουν κανένα έγκλημα εδώ και χρόνια, μαθαίνουμε το σύστημα δικαιοσύνης τους: δεν υπάρχει κανενός είδος αστυνομίας, όμως μία ομάδα, οι μεσάζοντες, μία φορά την μέρα επιλέγουν στην τύχη, και στα κρυφά, την "ζώνη τιμωρίας". Όποιος παραβεί τον νόμο μέσα στη ζώνη, δέχεται την μία και μοναδική τιμωρία που υπάρχει, τον θάνατο. Πάνω στο παιχνίδι του με τα άλλα παιδιά, και χωρίς τη γνώση για το αντιεγκληματικό σύστημα, ο Wesley σκοντάφτει και χαλάει ένα θερμοκήπιο, το οποίο ήταν μέσα στη ζώνη. Ο Captain Picard μιλώντας με τους Edo εξηγεί ότι θέλει να σεβαστεί τον νόμο τους, αλλά δεν μπορεί να αφήσει κάτι τόσο πρωτόγονο όπως η θανατική ποινή να λάβει μέρος. Βρίσκεται έτσι σε δίλημμα, καθώς το να πάρει τον Wesley "παράνομα" πίσω στο πλοίο παραβιάζει το Prime Directive, και θα ταράξει την ευαίσθητη σχέση που υπάρχει με το παντοδύναμο άγνωστο αντικείμενο, το οποίο οι Edo λατρεύουν ως θεό. Ο θεός των Edo θα θεωρήσει τους ανθρώπους ανειλικρινείς και μη αξιόπιστους αν παραβούν τους ίδιους τους τους κανόνες, το οποίο μπορεί να έχει άγνωστες επιπτώσεις, αλλά ο Picard δεν μπορεί να αφήσει ένα παιδί να πεθάνει έτσι.

Όπως είναι προφανές από τον τίτλο, η βασική θεματική είναι η δικαιοσύνη, αλλά πρώτα θέλω να σταθώ σε κάτι άλλο. Σε έναν διάλογο του Data με τον καπετάνιο, ο πρώτος ρωτάει, συγκρίνοντας τη ζωή του Wesley με τον κίνδυνο που διατρέχει το υπόλοιπο πλήρωμα από τον θεό "Θα διαλέγατε τη μία ζωή πάνω από τις χίλιες;". Η απάντηση που δίνει ο Picard ντροπιάζει όποιον τόλμησε να σκεφτεί πως "ναι, καλύτερα να πεθάνει ένας αντί για χίλιους".

"Αρνούμαι να αφήσω την αριθμητική να αποφασίσει ερωτήσεις σαν αυτές."

Για άλλη μία φορά η ελπίδα του Star Trek για την μελλοντική αξία της ανθρώπινης ζωής είναι εξωπραγματική. Το πόρισμα αυτής της φράσης είναι πως οποιαδήποτε ζωή έχει άπειρη αξία: δεν μπορείς να συγκρίνεις μια ζωή με δέκα ή με χίλιες, γιατί και οι δύο μεριές είναι άπειρες. Πολύ απλά, όταν μιλάμε για θανάτους δεν μπορείς απλά να το αντιμετωπίζεις σαν να ελαχιστοποιείς τις απώλειες σου.

Φυσικά, το επίκεντρο του επεισοδίου είναι το σύστημα δικαιοσύνης. Οι Edo προσπαθούν να ακολουθήσουν τους νόμους τους, και το Enterprise προσπαθεί να κάνει αυτό που είναι δίκαιο. Άμεσα γίνεται προφανές πως το πραγματικά δίκαιο βρίσκεται πολύ μακριά από το δικαστικό σύστημα και τη δική του θεώρηση της δικαιοσύνης. Όταν ο θεός αποτρέπει στο πλήρωμα του Enterprise να διακτινιστεί, τα λόγια του Picard είναι αυτά που του αλλάζουν γνώμη.

"Δεν μπορεί να υπάρξει δικαιοσύνη όσο οι νόμοι είναι απόλυτοι. Ακόμα και η ίδια η ζωή είναι μια άσκηση πάνω στις εξαιρέσεις."

Με τον Riker να συμπληρώνει:

"Πότε ήταν η δικαιοσύνη τόσο απλή όσο ένα βιβλίο κανόνων;"

παίρνουμε συμπυκνωμένη όλη την ιδέα της δικαιοσύνης. Κάθε περίπτωση είναι μοναδική, κανένας νόμος, ειδικά ένας τόσο αυστηρός δεν είναι απόλυτος. Σημασία έχει το έγκλημα, και όχι η τιμωρία, λοιπόν, και σκοπός θα έπρεπε να είναι να μην επαναληφθεί, και ο αυτουργός να συνειδητοποιήσει γιατί υπάρχει ο νόμος.

Τέτοιες σκέψεις είναι ο τρόπος να βρούμε ποια είναι η σωστή κατεύθυνση, απαντώντας στις ερωτήσεις που προκύπτουν όταν ρωτάμε "τι είναι δίκαιο". Και, όπως είπε ο Picard, τίποτα που είναι απόλυτο δεν είναι δίκαιο (μου αρέσει ιδιαίτερα η συγκεκριμένη γραμμή, καθώς μου θυμίζει το άλλο μου αγαπημένο franchise, το Star Wars, στο οποίο "only a Sith deals in absolutes"). Ένα πρόστιμο παράβασης ορίου ταχύτητας έχει το ίδιο κόστος, αλλά επηρεάζει διαφορετικά έναν δημόσιο υπάλληλο σε σχέση με έναν γιο εφοπλιστή. Όταν καταφέρουμε να ξεφύγουμε από περιπτώσεις ανθρώπων με δύναμη και επιρροή στο δικαστικό σύστημα, όταν σταματήσουμε να έχουμε απόλυτους νόμους, όταν συνειδητοποιήσουμε ότι οι φυλακές δεν πρέπει να έχουν σκοπό την τιμωρία αλλά την επανακοινωνικοποίηση, μετά από πολλά "όταν", τα οποία ελπίζω ότι θα έρθουν σύντομα, ο κόσμος μας θα γίνει λίγο πιο δίκαιος.